तिमी बाँचेकी हैनौ, सास फेरेकी हौ !

तिमी बाँचेकी हैनौ नि
सास फेरेकी हौ,
बाँचेकी भए भनत
कति पटक तिम्रो स्वाभीमानको
कदर भयो?
कति पटक तिम्रो आत्मविश्वासको
अस्तित्व स्विकारियो?!

हरेक बिहान
मिर्मिरेको उज्यालो संगै
तिम्रो चम्किलो दिउँसोको हत्या हुन्छ।
नबुझेर गर्व ठान्छौ त्यस्लाई
तर त्यो मन्द विष
फैलिदै,
जकड्दैछ तिमीलाई!
‘म’ को अस्तित्व भुलेर
कसैको शब्दजालमा कसिएकी छ्यौ
एकपटक सोच त
तिम्रा भावनाहरु व्यक्तिगत स्वार्थको लागि
कसरी चूडालिन्छन
कसैको आडम्बर बनेर!
नपत्याए सोध आफै संग
के तिमीले लगानि गरेका तिम्रा सीपहरु
तिम्रो प्रयोजनका लागि भएका छन त?
के अर्ध भोक हुदै चुहाएको तिम्रो पसिना
तिम्रो हत्केला मा नै भरिइन्छ त?

हो त्यसैले म भन्दैछु
तिमी बाँचेकी हैनौ
सास फेरेकी हौ
सास फेर्नु र
बाँच्नुमा
फरक
छ!!


तिम्रो शुद्दता हिउ संग दाजिन्छ
जस्को अस्तित्व
एक धर्को घामले मेटाइदिन्छ
तिम्रो मन पानीको चन्चलता संग जोखिन्छ
जस्को अस्तित्व झुकावतिर तर्किन्छ
पुग्यो अब,
अस्विकार गर ति उपमाहरु
बरु हल्लैहल्लको यो वस्तिमा
प्रतिध्वनित भएको होस तिम्रो आवाज
खण्डहर हुन नपाउदै महलमा
पुजीएको होस तिम्रो अस्मिता
अनि पो बाँचेकी हुन्थ्यौ

अब सास लिनलाई बाँच्न हैन
बाँच्नलाई सास फेरौ !!
तिमी स्वीकार गर या अस्वीकार
त्यो तिम्रो मर्जी,
तर तिमी बाँचेकी हैनौ
सास फेरेकी हौ!!
मात्रै सास फेरेकी !!

नियम!

के पढि राख्नु भा?’
'नकाराउ न, प पढ्दै छु?’
त्यहि त, के बारेमा हो?
'किन चाहियो तिमीलाई? कत्ति नै जान्ने जस्तो- आज एउटा लेक्चर दिनु छ क्या ‘महिला,घर अनि नियम।'
‘निकै मज्जाको रहेछ नि ,साच्चै महिलासंग पुरुष पनि आउनु पर्ने होइन र? के पुरुष नियम र घर संग जोडिदैन र?!
‘हो हो तिमीलाई सबै मज्जाको लाग्छ शीला तर तिमी कहिल्यै बुझ्दिनौ कसरी जोडिन्छ।‘

भन्नुस न के हो त्यो भनेको?अनि कसरी जोडिन्छ ? ‘ शीला यसरी नजान्ने हुन रत्ति भर अड मान्दिनन्। किनभने समझदारिता चाहिन्छ नि घर परिवार मा !उनी भित्र को आत्म विस्वास वास्तवमा उन्को जीवनको कडी नै हो!’हेर घर भनेको ढुंगा र माटोबाट दिइएको एउटा आकार हो। तर नियमले त्यसलाई मन्दिर बनाउछ । त्यै मन्दिर बनाउने काम महिलाको हो । एउटा घर घर परिवार सफल हुनलाई महिलाको हात हुन्छ’’

‘उसोभा पुरुष केहि होइन?
'तिमी यस्ता प्रश्न शोधेर मेरो कान नदुखाऊ त!
’पुरुष त घर को हेड हो नि। ऊ बिना महिला सार्थक हुदैन। महिलाले असल नियम बनाउनु पर्छ र पुरुष र परिवारको अरु सदस्यले त्यसलाई पालन गर्नु पर्छ।अनि मात्र हामीले सफल जीवन बिताउन सक्छौ।‘’ उस्ले शीलाको हात आफ्नो हातमा राक्दै ब्याख्या गर्छ। बिहानभरिको भान्साको धौडधुप, अफिस को कामको चटारो, घरधन्धा र बच्चाको रेख देख स्कूल अनि छुट्टै घरायसी कर्तव्यले थिचिएकी शीला सार्थकताको परिभाषा संझिन्छिन तर 'घरको हेड'को परिभाषा समुरद्रको लहर जस्तै दिमागमा बगिरहन्छ!
‘खै मेरो कपडा तयार भयो?’
उस्को आवाजले उनी भित्र एककिसिमको भाव संचारित हुन्छ - यो पनि नियम नै हो नि ! पालन गर्नु पर्छ!
‘हजुर ह्यांगर मा छ उता’ उन्ले कपडा तयार भएको तिर देखाउछिन।
‘ह्या ल्याउन! ‘ दोश्रो आदेश आउछ ,सायद य पनि नियम नै हो!
‘पालन गरेको खै त?!’शीला भित्र आफै संग अन्तरविरोध गर्दै जवाफ दिन्छन- ‘ म अब भर्खरै देखि नियम बनाउदै छु। ‘
‘कस्तो?’ उस्ले मुख बंग्याउदै सोध्छ।
‘आफ्नो काम आफै गर्ने’ आँखा झुकाउदै शीला जवाफ दिन्छिन ।
‘नजिस्क !‘ उनी स्तब्ध तर मुस्काउदै कपडा पुराइदिन्छन।र हाँस्दै भन्छीन ‘बेल्का चाँडै फर्किनुस र जस्तो मन लिएर जानु हुदैछ त्यस्तै मन लिएर फर्किनुस है त—मैले अर्को नियम बनाए’
‘ल ल धेरै भयो’ उस्ले बाई भनेर हात हल्लाउन उचित ठानेन।
ऊ हतार हतार निस्कन्छ घर बाट। निकै फुर्तिसाथ हिडेको पतिदेव गएको पर सम्म हेरिरहन्छिन शीला।
अस्तु!

सोच्दैछु

म सोच्दैछु

के उपहार दिउँ

मलाई सबभन्दा प्यारो लागेको कुराहरू

या,

मलाई भुल्न गाह्रो लागेको कुराहरू

तिम्रो पहिलो स्पर्श

या,

दोश्रो स्पर्श

र स्थायी न्यानोपन!

पहिलो फूल

या, दोश्रो फूल

र यसरी बनेको उपवन!

एक दूरी

एक विरह

र फेरि मुटु फुट्ने मिलन!

एक तलबितल

फेरि ढाढस शितल

र जीवनको जीवनकै रूपमा अखण्ड किर्तन

मलाई सबभन्दा प्यारो लागेको कुराहरू

मलाई भुल्न गाह्रो लागेको कुराहरू

उपहार ल ?!!



(समर्पित उसलाई )

किन आभास हुन्छ: कोहि मलाई पर्खिरहेछ

फक्रिदैछन कोपिलाहरु
डेजी लिलीका गुछ्छाहरु
तर म किन सम्झिरहेछु?
बेली चमेलीका बोटहरु
सुगन्धित सुनगाभाको प्रस्फुटनहरु !!

उस्तै हरियाली उस्तै शितलता
उस्तै छहारी उस्तै मधुरता
तर किन मलाई अनुभूतीछैन?
वरपिपलको अदभूत शीतल
थकाई पछीको चरम सन्तुष्टि

पाइला लम्कि रहेछन्
गन्तब्य चिहाईरहेछ
तर किन याद आईरहेछ?
उकाली ओरालीका साथहरु
सफलताका अनगन्ति कामनाहरु

हरेक बिहानी मेरो आँखाको
निमन्त्रण दिरहेछ नयाँ संरचनाको
तर किन म संझिरहेछु?
स्पर्स त्यो आँखीझ्यालको
दिग्दर्शन त्यो अटल पहाडको

उही धर्ती म टेकीरहेछु
उही आकाश म देखीरहेछु
तर किन यथार्तता मेरो आँखामा नौलौ छ?
त्यो को हो? जो मलाई ईशारागरीरहेछ
किन आभास हुन्छ?
कोहि मलाई पर्खिरहेछ।।

आफैसंग!!

साच्चै टीकाको दिन आयो!! हुनपनि साच्चै राम्रो हुनेदिन यो ! नयाँ लुगा लाउनपाइने अनि बाहिर घुम्दा पनि कसैको रोकटोक नहुने! हातभरी पैसा अनि बाबा आमा दाजुहरु दिदीहरुले माया गर्दै दिएको आशिर्वाद ! ‘तिम्रो पैसा कति ?” हे हे यसरी सोधी सोधी हामी पैसा नै धैरै बनाउने उद्देश्य राखेर सबैकहाँ टीका थाप्न जाने गर्थ्यौ!आशीर्वाद कति सत्य भएर गए थाहा भएन तर त्यो बेला महत्व भनेको हातभरीको पैसा र नयाँलुगा अनि निर्धक्क को घुमाई नै थियो! त्यसैले दशै मलाई मनपर्ने चाँड! यो त भयो सानो हुदाको कुरा!





समय संग सबै कुरो बदलिन्छ। शारिरिक र मानसिक परिवर्नतले दैनिक जीवनमा हुने थुप्रै भावनात्मक परिधि निर्धारण गरेको हुन्छ! हो तिनै भावनात्मक परिधिले नै हामीलाई सामाजिक , सांस्कृतिक र नैतिक रुपमा एकअर्को संग बाँधेको हुन्छ! यो विरानो परिवेश र ब्यस्त समयका बाबजुद पनि आज आफ्नो घर भन्दा धेरै पर मलाई उही पहिलेको दिनहरु को सम्झना ले सताइ रहेको छ । निधार भरी छरिने ति राता अक्षता अनि पहेलो जमरा कति महत्वका थिए त ? नजिक को तिर्थ हेला जस्तै यस्ता कुरा काहिले सोचिएन! तर आज साच्चै मेरो भावना र मेरो आफ्नाको माया र आशीर्वाद यो संझेर आफ्नो संस्कार प्रति गर्व लाग्छ। अझै पनि बाबा आमाको आशीर्वाद र उहाँहरुले दिने पैसा उही पहिले जस्तै गरि हात भरी साँचेर देखाउदै हिडुँ जस्तो लाग्छ. दशैको यो बेला छोरी हरु फुरुंग छन। टीका लगाउन आतुर छन। र म जस्तै बाबा आमाले दिने पैसा गन्न आतुर छन। घर रमाएको छ । यो सब देखेर आज मलाई बाबा आमाले दिने उही कपडा र पैसाको आवश्क्ता र महत्व महसुस भएको छ ! हो हुन पनि , परदेशमा यस्को महत्व झन बढेर जाने रहेछ। कम्तीमा मेरो छोरीहरुलाई उनीहरुको हजुर-बाबा अनि हजुर-आमाको संझना भएको छ आज को दिन! अलिकति मन भित्र खिन्नता छ तर पनि छोरीको खुशी अनि घरको उज्यालो ले मेरो मन रमाएको छ!





आजको यो दिन हामी समस्त नेपाली जो घर देखि पर छौ र जो बाबा आमाको आशीर्वाद लिन आतुर छौ सबैको लागी सुनौलो शुरवात बनोस बिजया दशमीको धेरै धेरै शुभकामना!

चिठी

(यहाँहरु बैलाई हिन्दुको यो महान चाँड बडादशैको शुभकामना सहित ति संपूर्ण दिदी बहिनी जो यो महान चाँड दैशैको बेलामा पनि परिवार देखि टाढा परदेशमा दिन बिताउन बाध्य छन लाई हृदय देखि नै समर्पित गर्दछु!)

आमा!

यसपालिको दशैमा पनि
उही पुरानो पोको टकटक्याउदै
तिमीले दिएका अक्षतालाई
तिम्रो आशिर्वाद संझिदै
म स्वयं टीको थाप्दैछु!!

प्यारी छोरी,
दशैको आगमनसंगै
तिम्रो रहर मेट्न
तिम्रा ति छोटा
र मसिना कलिला हातमा
कोसेली स्वरुप
मेरो मात्तृत्वलाई सान्त्वना दिन
तिम्रो प्यारो नाममा
मैले मेरो आशिर्वाद पठाउदै छु!

हजारौ माइलको यो दूरीबाट
परदेशी आमा
अक्षरका यि शब्दमाला भित्र
बिछोडको पिडाले
ब्याकुल मन
आशीर्वाद सहित
तिमीलाई शुभकामना दिन
प्रेषित गर्दैछु छोरी!


तिउरी र बकम्बेलीका फुलहरु जस्तै
रंगी विरंगी भावनाहरु आँखाभरी छरिन्छन,
तिमी टिप्दै छौ कि लालुपातेका पत्रहरु
मेरो स्वागतको लागी
तर पृय!
यसपाली पनि
मेरो निधार
रातो टीका र पहेलो जमरासंगै
ति पाउहरुमा बिसाउन असमर्थ छु !

अब त परिवर्तन भयो रे
सोच्दैछु, कस्तो भयो होला?
कुन रंगमा फेरियो होला
मैले टेकेको धरती!!
हेरत!
विदेसिने बेला
मेरो पछ्यौरीमा
तिमीले पोको पारेको माटो
वर्षौ हुदा पनि जस्ताको त्यस्तै, छ
यसपटक पनि पोको खोलेर हेर्नेछु
उही सुगन्ध सहित
तिम्रा प्रेमिला औलाहरु
मेरा आँचल भित्र सल्बलाउदै छन कि भनेर!

कस्तो देखिन्छ अचेल,
मेरो आँगन!
मिर्मिरेमा रातो माटोले सजिने मेरो दैलो
आँखा भरि अल्झिरहन्च!
कस्तो हुदो हो!
फेरी पनि कमेरोमा
मेरा हातहरु लतपतिन पाए!!
साच्चै,
आँगनको छेउमा हुने त्यो
तुलसीको मठ
मेरो सन्ध्याको दियो पर्खिदो होला !!
त्यसैले हो कि त सुन्दर शहरको
यो झिलमिलीले
आँखा बिझाउछ मेरो?!

पृय!कतै पनि, यो रंगीन दुनियासंग
रंगीन सकिन म!
उही माटोको सुगन्ध खोज्दैछु
यो चिल्लो सडकमा भौतारिदै अझै!

त्यसैले,
विछोडको पिडाले छिया छिया मन
अक्षरमा परिणत गर्दै
दशैको धेरै शुभकामना सहित
मुटुभरीको माया
अर्कोसालमा
शुखद मिलनको कामना भरी
तिमीलाई टक्रयाउदै छु
है त!!


----

विश्लेषण

आदरणिय दिदी बहिनीहरु!

आज म यहाँहरुको अघि यसरी ऊभिन पाउदा भाव विह्वल भएको छु। तपाई दिदीबहिनी मात्र होइन तपाईहरु आमा हो । आमा सृष्टीको मुहान हो र ममताको खानी हो।‘। उ बोल्दै थियो। 'आजको युग भनेको सभ्यताको युग हो। सभ्यताको शुरुवात हो नारी । ऊठ्नुस , जाग्नुस धर्मको ढोगी बनेर होइन कर्मको हत्केलाहरु उठाउदै। अब नारी घर र चौघेरा, पर्खालको पहरेदार होइन सिंगो राष्ट्रको महान योद्दा बन्नु पर्छ’ ।तालीको गडगडाहटले ऊ भित्र झन उत्साह बढि रहेको थियो।

‘पुरुषको बोलवाला रहेको यो समाजलाई नारी शक्तिको गुन्जयमान ध्वनी चाहिएको छ ।हामी सबै मिलेर नारी ध्वनीलाई प्रतिध्वनीत गरौ। अब यहाँ, नारी पुरुष बिच भागबण्डा हुने छैन स्वामित्वको बरु शंखघोस् हुनेछ एकताको! संपूर्ण आमाहरु,दिदीहरु बहिनीहरु, म, एक छोराको नाताले, दाजुको नाताले र भाइको नाताले यहाँहरुसंग एकताको हात फैलाउछु। आऔं हामी पाइला पाइला मिलाएर अहिल्यै देखि परंपराको सांघुरो घेरा तोडौ!''



सभाजनहरु मूघ्ध थिए उस्को आवाज संगै। मन्चमा फुलमालाको बर्षा भयो।दोसल्ला ओढाइए।

ऊ थुप्रो माला दोसल्ला लिएर सफल मन लिएर गर्व साथ घर फर्क्यो।



घर पुग्दा झमक्क साँझ परिसकेको थियो। दियो बाल्दै गरेकी सानीछोरीलाई आज्ञा दियो उस्का माला दोसल्ला सम्हाल्न। ऐकैछिन मा शीला पानी लिएर आइन- ‘ कस्तो रह्यो त आज हजुरको?’ मुखभरिको बाक्लो थुक प्याच्च थुक्दै बोल्यो ऊ ‘गज्जव’!

पतिदेवको हसिलो अनुहार देख्ने बितिकै शीलाले भनिन-‘ भोली महिलाको मिटिङ छ रे मलाई पनि बोलाएका छन’।

उस्ले अलि अलि झर्किदै भन्यो ‘के को? पर्दैन! ‘’

उस्ले शीलालाई संझाउदै भन्यो ''तिमी यी आइमाईको कुरोमा नलाग है, हेरत धर्मले पनि नारी पुरुष बिच कार्य विभाजन गरेको छ । पुरुष बाहिर सम्हाल्ने र नारी भित्र संहाल्ने। हामी त्यस्लाई तोडेर समाजमा धर्म विरोधी हुन सक्दैनौ । सिद्दान्त र ब्याबहारमा धेरै फरक हुन्छ।तिमी पनि हिड्न थाल्यौ भने यो हाम्रो स्वर्ग जस्तो घर उधारिन्च।'' उस्ले शीलालाई माया गर्दै नारी पुरष कार्यविभाजन को विश्लेषण गर्दै थियो।

गीत-फुल फुल्ने

खोंच अनि कन्दरामा सुनगाभाको फुल फुल्ने
संकेत हो कि बाधा बिच जीवनको फुल फुल्ने!

झुके हार उठे जित
जिन्दगीको चक्र
भेटिन्छ है पौरखले
सफलता को बक्र,

अध्याँरो लाई भत्काएर जुनेलीको जून खुल्ने
संकेत हो कि बाधा बीच जीवनको फुल फुल्ने!


सस्तो हैन हत्केला यो
जहाँ मोति फल्न सक्छ
ढुंगा फोडी पहराको
आगो बल्न सक्छ,


चट्टान संग ठक्करौदै छहराको मूल चल्ने
संकेत हो कि बाधा बीच जीवनको फुल फुल्ने!

http://www.dautari.org/2010/09/blog-post_18.html

कथा

--हो त उस्को जस्तै मेरो रगत पनि रातो नै हुन्छ। फरक यत्ति हो मान्छेद्वारा निर्मित नियम पक्षपाती छ तर प्रकृतीले मानिस मानिस विच कुनै पक्षपात गरेको छैन।

*******************************************************

कहिले काही मलाई त्यो गाँउको यादले निकै सताउछ । त्यो घर, त्यो आगन, ति उकाली-ओराली, खोला-पाखा ,जहाँ उ र म संगसंगै हिड्ने, डुल्ने र खेल्ने गर्थ्यौ। म सधै सधै अतितका पानाहरुलाई पल्टाइरहेकी हुन्छु।चाहेँ सपना होस चाहेँ बिपना मेरो मनसपटलमा लगातार घुमिरहने त्यो आकृति मेरो मुटुमा अमिट छाप बनेर बसेको छ। जब बिर्सन्छु मबाट केहि हराएको महसूस हुन्छ, जब संझन्छु मन भित्र अदृष्य भावनाहरु खट्किन्छ—यो वर्षौको समय अन्तराल पछि पनि बाल्यकालको उही छायाँ मेरो वरिपरि घुमिरहेको पाउछु-

“रेवती ! पर्ख-पर्ख !!” उस्को हात छोडेर झस्किदै अडिन्छु , फुपू ढोकाको संघारमै उभिदै मलाई छेक्नु हुन्छ।

रुक्न चाहान्न तर अगाडि पनि बढ्न पाउदिन। विवस म फटिंग्रेलाई हेर्छु अनि फुपूलाई। हो,फटिंग्रे म पनि उसलाई फटिंग्रे नै भन्छु। सबै उस्लाई त्यहि नामले बोलाउछन। तर , मलाई यो नाम मन पर्दैन।

एक दिन मैले बाबालाइ भने " बाबा फटिंग्रेको नाम ‘शिवप्रसाद’ राखि दिनुस न।" बाबाले मलाई संझाउदै भन्नु भयो"यो तिम्रो दादाको नाम हो"।त्यसो भए ‘हरिप्रसाद’ राखिदिनुस न त। बाबालाई शायद मेरो कुरो मनपरेन--"तिमी चुप लागेर बस त"। म आज्ञाकारी भए। तर मलाई यसरी चुप हुन लगाइएको मन पर्दैन।म उदास हुदै बाबाको कठोर आदेसलाई चुपचाप पालना गरे।



फुपूले अम्खोरामा पानी लिएर म भएतिर छर्कनु भयो र भन्नु भयो "जाऊ अब भित्र।“

म दौडेर आमा भएतिर गए "हेर त तिम्रो यो नाक को फूलीमा के टाँसिएको हरियो?" –माया तर सम्मान दिदै आमाले हप्काउन शुरु गर्नु हुन्छ । तर आमाले यसरी हप्काउदा मलाई निकै मनपर्छ। म झन काखमै लिप्सिदै जान्छु .... नकुनै अनुरोध नकुनै स्वीकृती मानौ आमाको काख मेरो अधिकार हो। ।म डराउदा,आमा भन्दा टाढा हैन नजिक हुन मनपर्छ "ल हेर कपाल मा पनि यस्तै छ"।

“ फटिंग्रे ! ए!फटिंग्रे ” !! आमाको आवाज ले म भयभित हुन्छु।

“हजुर न !!! उहि नम्र स्वर कानमा गुन्जिन्छ।

एकैछिनपछि फटिंग्रे हस्यागं फस्यागं गर्दै आउछ र अभ्यस्त उस्का पाइलाहरु संघार बाहिरै रुकिन्छन्। उ बाहिर उभिएको मलाइ मनपर्दैन। खै आमाले भित्र पस्न नदिएको हो अथवा समाजिक रितिरिवाजसंग डराएर हो उ कहिले पनि भित्र आउदैन । उस्को निन्यारो मुख देखेर माया लागेर आउछ। उ घर भित्र किन आउदैन मलाई सधै खुल्दुली हुन्छ तर आमालाई किन छुदैन त्यो जान्न चाहान्न म बरु उ आमाको काखमा नबस्दा खुशी हुन्छु। अरुले उस्लाइ केहि भनेको मनपर्दैन मलाइ तर आमाले चाहिँ गाली गर्दा पनि नरमाइलो लाग्दैन । किनकिन म उस्लाइ धेरै माया गर्छु। मेरो मन बोल्न थाल्छ- माया त म आमालाइ पो गर्छु त। उसो भए त्यो के होला ? म सोच्न थाल्छु उसो भए यो कुनै चेतना होला, भावना होला .... अथवा कुनै विस्वास होला अथवा सहानुभूति ....

"तल वेसी खोलामा गा'थ्यौ" फटिंग्रेको जवाफ संगै मेरो सहास बढेर आउछ।

"हो नि " म आमालाई कुरा प्रष्ट पार्न खोज्छु।

"आमा हाम्ले माछा मारेको" ।

'खै त माछा? आमाले अधिकार प्रयोग गर्नु हुन्छ् मानौ मेरो हरेक कुरा थाहा पाउनुपर्छ उहाँलाइ।

मलाई लाज लागेर आउछ झूट पक्डिएकोले। "छोरी!तिमी त झूट बोल्न पनि जान्दिनौ"

म निशब्द हुन्छु। आमालाइ थाहा छ .. छोरी माछा मार्न चाहान्ने बरु माछा पानीमा पौडेको हेर्न मन पराउछे।

हो त माछा पानीमा स्वतन्त्र उन्मुक्त भएर पौडेको कस्तो राम्रो। आहा!!! म पनि यस्तै पानीमा पौडनसके??!!!! म पौडन सुरु गर्छु उफ!!!पानीमा जादा त खुट्टा माथि पो आउछ त ?!! उफ!!! म आफूलाइ कमजोर सम्झन्छु । तर मलाई पौडिन भन्दा पानी माथि लागेको सिंवाली झार ओढ्न पो मनपर्छ, मेरो कमजोरीलाई छोप्ने प्रयास गर्छु म-

“फटिंग्रे!!” म कराउछु

“माछाको खुट्टा छैन त?” उ हाँस्छ ।

यसरी हाँसेको मनपर्दैन मलाई । तर म किन सक्दिन माछा जस्तो पौडिन, प्रष्न गर्छु आफै संग र उस्लाई सोध्छु फेरि-

“म माछा जस्तो पौडिन किन सक्दिन? “

“नानू हजुर ठूलो भए’सि सक्नु हुन्छ।”

पौडिदै गरेको उस्लाई सोध्छु म “तिमी कसरी सकेको त?”

उ रोमान्चित हुदै भन्छ “ म ठूलो छु”।

मलाई उस्को कुरा पटक्कै मन पर्दैन।

खुब! म भन्दा एकहात मात्रै त अग्लो छ नि ... मनमनै रिस उठ्छ मलाइ।तर उ म भन्दा ठूलो त पक्कै छ ..... आक्रोश पोख्न सक्दिन।

“अब घर जाने .... आउनुस” म फटिंग्रेको आवाज ले जर्याक-जुरुक उठ्छु।

“ल हजुरको खुट्टामा के लागेको?” म खुट्टा हेर्छु । हो त साच्चिक.. कालो तर चेप्टिएको म हटाउन कोशिस गर्छु त्यो कालो झन तन्किदै जान्छ ।म रुन थाल्छु दुखेको चै थिएन.. “हजुर रुनु भयो भने मलाई घरमा गाली गर्नुहुन्छ” उस्ले मलाई धम्क्याउदै माया देखाउन थाल्छ। मानौ उस्ले मेरो उ प्रतिको लगाव बुझेको छ। म चाहान्न कसैले उस्लाई गालीगरोस्।

“के हो त्यो?” मैले जान्न खोजे।

“ठूलो जूका” उस्ले आफ्नो टोपीले समातेर खुट्टा बाट निकालिदियो।

“हजुरको खुट्टा मा रगत.......?!

मलाई डर हैन कौतूहल जाग्यो रातो रगत देखेर ।

म सम्झन थाल्छु ----एकदिन उ घाँस काट्दै थियो । सानो सानो कीराहरु उड्दै एताउता गर्दैथिए। एउटा कीरा चाहिँ कहिले एता कहिले उता उफ्रिदै थियो।

“यो किन उफ्रेको? ” किरालाई हेर्दै म उस्लाई सोध्छु।

“ उफ्रेको हैन उफ्राइएको”... उस्को आवाजमा रुखोपन प्रष्ट झल्कन्छ।

“नानू हजुरलाइ कुन किरा मनपर्छ?”

“ मलाई म खमली किरा खुब मनपर्छ ” म प्रफुल्ल हुदै उस्लाई पनि सोध्छु “तिमीलाई नि?”

उस्ले मतिर हेर्दै गंभिरहुदै भन्छ-“उ त्यो उफ्रि’रहेको किरा मनपर्छ मलाई”।

मलाई हाँसो उठ्छ - “के हो यस्को नाम?”

“फट्याङ्रा” अनायास हाँस्न रोक्छु म।

मैले पहिलो पटक जीवन भित्र जीवन्तता भेटे –फट्याङ्रा उफ्रिदै थियो बाच्नलाई संघर्ष गर्दै थियो शायद।मैले फटिंग्रो शब्दभित्र सत्यता भेटे उस्को उपस्थितिको । किन किन मलाई उस्को नाम मनपर्न पो थाल्छ। बाबाले भनेको संझे मैले 'हरि’ नाम भित्र अदृष्य रुपमा भगवानको बास हुन्छ रे। त्यसैले उ हरि हुन सक्दैन” जो कसैले पनि देख्नै या महसूस गर्नै पनि नसक्ने वस्तुमा बाबाले त्यति धेरै महत्व किन दिएको होला ? मेरो खुट्टा बाट बगेको रातो रगत हेर्दै मैले फटिंग्रे र फट्याङ्राको तुलना गर्न थाल्छु।

-अस्ति घाँस काट्दा तिम्रो हातमा पनि रातो रगत थियो नि?” मैले उस्लाई सोधे

“हो” उ गम्भिर हुदै भन्छ।

“ तिम्रो रगत पनि रातो थियो त?”

उ चुपचाप हुन्छ।

उस्को स्तब्धता मलाई मन पर्दैन। उस्ले केहि भन्न चाहेर पनि भन्न नसकेको अनुभूति हुन्छ मलाई ।उस्लाई हेर्छु म ,त्यहाँ उस्को आखाँमा तूफानी समुद्रको छाल जस्तै उतार चढाव प्रष्ट देख्छु । मानौ उ बोल्न खोज्दा भाषाको कमि भए जस्तो , उस्को अन्तरमनमा चलिरहने द्वन्दहरु छहराको सङ्लो पानी झै पहरा र ढुंगाको प्रहारलाई पनि चुनौती दिदै उन्मुक्त प्रवाहित भएको देख्न चाहान्छु म। मेरो प्रष्नले मलाई नै गिज्याए जस्तो लाग्छ । हो त उस्को जस्तै मेरो रगत पनि रातो नै हुन्छ। फरक यत्ति हो मान्छेद्वारा निर्मित नियम पक्षपाती छ तर प्रकृतीले मानिस मानिस विच कुनै पक्षपात गरेको छैन।



मैले कुरा मोड्न चाहेँ मानौ उस्लाई खुशी गराउन चाहेँ....

“सबै माछा मिलेर जूकालाई किन नमारेको होला?”

मेरो प्रष्नले उस्लाई झन आक्रोशित बनाउछ -—

“किन माछाले जुका मार्ने ?”उस्ले पहिलो पटक मलाई प्रतिप्रष्न गर्छ—

“जूकाले हजुरलाई टोकेको छ माछालाई हैन”

त्यो जुका घस्रिदै मेरो खुट्टा नजिक आउदै रहेछ । यस्पटक उस्ले मेरो खुट्टा तिर बढेको जूकालाई हटाउने कोशिश गरेन बरु मेरो आँखामा हेर्दै मलाई सचेत गराउछ –

“आधा मरेर पनि हिड्दै छ जुका।''

म डराए र उस्लाई च्याप्प समात्छु ।

उस्का हातहरुले बलियो साहरा दिएको अनुभूति हुन्छ,अनि चुपचाप उस्को हातसमातेर घर तिर हिड्न थाल्छु म.......
******************************************************************************

रेवती! ए, रेवती! झोला लिएर आऊ छिटो," फुपू बोल्नु भयो।

हातारिँदै म भर्‍याङबाट ओर्लिएँ। फटिंग्रे तल मलाई नै पर्खेर बसिरहेको रहेछ।

मलाई देख्नेबित्तिकै भन्यो, ''खै दिनुस् झोला।''

मैले झोला ऊतिर हुर्‍याइदिएँ। एक अर्थमा मैले रिस पोखेकी थिएँ ऊसँग। अरु कसैलाई म केही गर्न सक्दिन थिएँ। ऊ नै एउटा थियो, जोसँग म मेरा भावना र आवेश पोख्न सक्थेँ।

''ह्याँ गाउमा राम्रो स्कूल छैन के, रेवती। त्यसैले तिमीलाई बजारको स्कूलमा नाम लेखाई दिएको।''

फुपूको आवाजमा माया थियो। मेरो उज्जवल भविष्यको सपना पनि थियो होला। तर मैले महसूस गर्न सकिनँ।

मलाई घरदेखि बाहिर हुँदाको परिस्थिति, फटिंग्रेसँग टाढा हुनु पर्दाको क्षण, नयाँ ठाउँ अनि नयाँ स्कूलको सम्झनाले झस्काइरहेको थियो। म सबै कुरा रोजी-रोजी लिने गर्थें। (उसो त त्यो मेरो बानि अझै पनि जस्ताको त्यस्तै छ) पढ्दा, खेल्दा, हिँड्दा मन परेको मान्छे हुनु पर्थ्यो मसँग। त्यसैले जब म खेल्न थाल्थेँ, उसलाई नै जोडीको रुपमा रोज्ने गर्थेँ म। गृहकार्य गर्नुपर्दा उसले नै लेखिदिन्थ्यो।

"नानू अब जाने हैन?" म झस्किएँ।

म टोल्हाएको देखेर उसले मेरो ध्यान मोड्न चाह्यो शायद। मेरो एकोहोरपन उसलाई मन पर्दैन थियो।

"अँ... हँ?" मैले मुण्टो हल्लाइदिएँ।

मलाई कतै जान मन लागेको थिएन। मेरो हरेक इशारा बुझ्थ्यो ऊ।

"ल ल हिँड।"

बाबाको पछिपछि आज्ञाकारी भएँ म, केही मदहोशमा।

मेरो इच्छाबाहिर घरदेखि टाढा लखेटिँदै थिएँ म। हिँड्नुभन्दा पहिले मैले केही सामान हातमा लिन चाहेँ तर उसले दिएन। घर छोड्नुको भन्दा मलाई उसँग छुट्टिनुको पीर थियो। बेला-बेला म उसलाई हेर्थें। तर ऊ कतै नहेरी सरासर हिँडिरहेको थियो।

अलिक पर पुगेपछि हाम्रो बाटो छुट्टिनेवाला थियो। मलाई रोउँ-रोउँ जस्तो लागिरहेको थियो। शायद यसरी घरबाट टाढा गराइनुको एउटा कारण ऊसँगको मेरो घनिष्टता पनि थियो। हुन त मेरा दाजु र दिदीहरु सबै बजारको स्कूलमा पढ्नु हुन्थ्यो।

एकैछिनमा बस स्टेशननेर आइपुग्यौं।

"फटिंग्रे अब तिमी जाऊ।"

बाबाको आवाज मैले सुनेँ।

"नानू राम्रोसँग पढ्नु ल," झोला दिँदै भन्यो फटिंग्रेले।

कति नै ठूलो भएर भन्नु परेको? म भन्दा एक हात त अग्लो छ नि! उसको कुराले मलाई अलिक रीस उठ्यो।

ऊ आँखाभरि आँशु टिलपिलाएर मलाई नै हेर्दै थियो। म चाहिँ उसको हातबाट झोला लिँदै थिएँ। हातको बुढिऔँलाको घाउमा धक्का दिएछु र, अलिकति रगत बग्यो। दुईदिनअघि मात्रै घाँस काट्दा उसले आफ्नो हात काटेको थियो। मनमनै मैले त्यो घाउको पीडा महसूस गरेँ। ऊ भने चुपचाप थियो। घाउभन्दा उसको मन बढी दुखिरहेको थियो त्यो बेला, शायद।


*********************************************************************************

एकदिन अवनाले भनिन्, ''हामी बनेपा जाने ल, शुक्रवार बिहान। वनेपामा १२ वर्षे मेला लागिरहेको आज भोलि''

सबैले स्वीकृति जनाए।

मेला भने पछि म हुरुक्कै हुन्छु मनमनै जाऊ कि लाग्यो। जान मिल्छ या मिल्दैन भन्नै सकिन,मलाई चाहिँ अलिक समय नमिल्ला जस्तो पनि लाग्यो । तापनि म भरे भन्छु है त भनेर टारेँ।उसो त साथीहरु संगको समय निकै अमूल्य लाग्छ।तर,जीवनका कयौ बसन्त काटी सक्दा पनि घरमा आमालाई नसोधेर हिड्ने आँट गर्न सकेकी छैन अझै। उमेरले परिपक्वता देखाउन थालेको थूप्रै भयो तर पनि सेतै फुलेकी आमाको स्विकारोक्ति बिना अझै पनि कुनै पनि कार्य प्रति आत्म विस्वास देखाउन सक्तिन। सायद यो मेरो संस्कारिक सोच हो; मेरा सबै सफलता आमाको आशिर्वाद बिना शंभव छैनन्। बेलुका घरमा सोधे अनुमती पाऐँ।

अब म पनि जान सक्ने स्थिति आयो। आधाबाटो ट्याक्सीमा अनि आधाबाटो साथीको मोटरसाइकलमा जाने निधो भएअनुसार हामी ट्याक्सीमा चढ्यौं। अरु साथी पनि मोटरसाइकलमा गए। वनेपामा १२ वर्षे मेला लागिरहेको थियो। मेला त माथि डाँडामा पनि लागेको रहेछ। सबै साथीहरू प्रफुल्ल भए, मेलाको रमाइलो देखेर.
यस्तो मेला मेरो लागि नौलो होइन। घरमा हुदा आमा संग धेरै पटक मेला (मेला भर्न) जाने गरेकी थिए। त्यसैले मेला भन्दा पनि त्यहाँको खेतको गह्रा कान्ला र परबाट देखिने पहाडका बडेमान केस्राहरू अनि खोलाको सङ्लो पानी, ससाना माछा र ठूल्ठूला ढुंगाहरूले मेरो मन तानिरहेको थियो। साथीको हाँसोमा रमाउन सकेकी थिइनँ म। त्यहाँको सुन्दर दृष्यले स्मृतिको सुदूर क्षणतर्फ धकेलिरहेको थियो मलाई।

"माथिबाट तल हेर्दा निकै सुन्दर देखिन्छ। जाम् न माथि," अवनाले भनिन्। उनी त्यो ठाउँमा पहिले आइसकेकी रहिछन् क्यारे।
सबैले माथि नै जाने निधो गरे। साथीहरूको पछि-पछि मैले पनि सिंढी चढ्न शुरु गरेँ। सानै उमेर देखि उकाली र ओरालीसंग लेकवेसी गरेकीले म संग उकालो बाटोको छुट्टै मित्रता छ। बेला-बेला आफू कति माथि पुगियो त भनेर तलतिर फर्केर हेर्ने गर्थेँ म। यसरी फर्किँदा हरेक पटक एउटा अनौठो मान्छेको अनुहार मेरो आँखामा ठोकिन्थ्यो। मलाई यस्तो परिस्थिति अलि अप्ठारो लाग्छ तर ऊ कोही परिचित जस्तो थियो। किन किन मेरो मन पनि ऊ तिर तानिए झै थियो तर म चाहिँ उसलाई ध्यान नदिएर जस्तो गरि आँखा अन्तै घुमाइदिन्थेँ। साथीहरू फटाफट हिँडेर माथि गइसकेका थिए। तर म चाहिँ हिँड्न सकिनँ। मेरो मनमा शुषुप्त इच्छा जाग्यो या हिड्न हैन रुक्न चाह्यो। थाकेको महसुस भएर आफूलाई यसो बिसाउने ठाउँ खोज्दै थिएँ। एउटा माग्ने देखेँ। उसको खुट्टा काटिएको थियो। तर उसले ऐया! भनेको सुन्दा चाहिँ कतै चोट घाउ भएको जस्तो लागेन मलाई।

तै पनि सोधेँ, "काटेको हो हजुरलाई?"

"हो, हजुर।"

तर उसको बनावटीपन प्रष्टै देखिन्थ्यो। तै पनि दुई रुपियाँको नोट दिएँ। उसलाई प्रतिप्रश्न गर्न उचित लागेन। मानिसहरू रहरले होइन, विवश भएर नै लाचारी बाटो समात्छन्।

म हेर्दै थिए पारी कान्लामा खेतका गह्राहरु, सुन्दर तरेली परेका परका पहाडहरुदेखेर म भित्र बेग्लै तरंग संचारित हुदै थियो।

''नानू!''

कसैले नानू भनेको सुनेर म झस्किए।

कसैले मलाई नै बोलाएको जस्तो छ, तर मेरो नाम त नानू हैन। म सम्हालिएँ।

"मैले हजुरलाई नै बोलाएको," मेरो अगाडि उही पहिलेको मान्छे मुस्कुराउँदै आइपुग्यो।

म हेरेको हेर्‍यै भएँ। न बोल्न सकेँ न हाँस्न।

"चिन्नु भएन?" उसका आँखा अनौठो गरी चम्किरहेका थिए।

उसले मलाई एकटक लगाएर हेरिरह्यो। परिस्थिति मेरो लागि असामान्य थियो तर पनि प्रतिउत्तरको लागि शब्द थिएन।

"अँ..." मैले संझिने प्रयास गर्दै जमिनतिर हेर्दै थिएँ। एक्कासी मेरा आँखा उसको बुढीऔंलामा गएर रोकिए। दाहिने हातमा उसका दुईवटा बुढीऔंला थिए। अनि काटेको खत पनि प्रष्ट देखिन्थ्यो। विष्मृत मेरो मस्तिष्कमा अचानक स्मृति पलायो। ती जोडिएका औलासँग मेरो हत्केलाले कयौं पटक मित्रता गाँसेको महसूस भयो।मलाई प्रिय लाग्ने ती हत्केला र औंलाको संगम ताजा भयो। आँखाभरि धेरै पुराना दिनहरू घुम्न थाले- उही वन, पाखा, खोला र माछा। म हैरान थिए- कस्तो संयोग हो यो!!!

मैले उसलाई हेरिरहेँ। मलाई लाग्यो, उसको आँखामा अतितका सबै खुशीहरू, जो म बाट धेरै टाडा छुटेका थिए, एकैपटक प्राप्त भए जस्तो । कसरी कसरी फेरि एकपटक ती जोडिएका औंलासँग चोखो भावना साट्ने रहर जाग्यो । समय कहिलेकाहिँ कति बलवान हुदो रहेछ! समयले वर्षौं पुरानो याद हाम्रो सामु छताछुल्ल पारिदियो।

"चस्मा लाउन थाल्नुभएको हजुरले?" मेरो आँखामा हेर्दै सोध्यो उस्ले।

चस्मा लगाउछु र देख्यो उस्ले किन सोधेको होला फेरि? एकमनले 'लाउदिन" भन्न मन लाग्यो तर हिम्मत गर्न सकिन।

"हो त।" जवाफ दिए।

मुखले बोले पनि मनले म अझै अतितको गहिराइमा थिएँ।

"सरसंग (मेरो संबन्धित जो हामी दुबैको सर हुनुहुन्थ्यो) सँग निकै पहिले भेट भएको थियो। हजुर कीर्तिपुर छात्रावासमा बस्ने कुरा सुनेको थिएँ।" उस्ले मेरो बारेमा जान्न खोजेको प्रष्ट हुन्थ्यो।

"अहिले चाहिँ भक्तपुर।"विस्तारै मन र मष्तिष्कलाई अतितको गहिराइबाट बाहिर निकाल्ने कोशिश गरेँ।

परिस्थिति अलि सामान्य हुँदै गयो। तर मैले उसलाई संबोधन गर्ने शब्द पाएकी थिएनँ। मलाई कुरा गर्न असजिलो भएको

देखेर उसले नै भन्यो, "मलाई उही नामले बोलाउँदा हुन्छ।"


ओहो!!उसको बानी उस्तै रहेछ अझै पनि!!

उसले मलाई बोल्न सजिलो बनाइदिन खोजे पनि मेरो अप्ठ्यारो टरिरहेको थिएन। उसलाई ठूलो हुनुपर्ने सधैँ? मनमनै उही वाक्य याद आयो- कति नै ठूलो जस्तो, मभन्दा एक हात त अग्लो छ नि ऊ। उस्लाई हेर्दै मैले मेरो उचाँइ नापे। अनुमति थियो या थिएन आमाको तर पहिलो पटक मैले आत्म विश्वासका साथ ऊ भित्रको परिपक्वतालाई महसूस गरेँ । परिस्थिति सम्हाल्ने उसको तरिका मन पर्‍यो।

समयसँगै मानिसको स्वभाव र परिपक्वता परिवर्तन हुन बेर नलाग्ने रहेछ।

उसको हालखबरको पूरा विवरण त मसँग थिएन। गाउँको स्कूलबाट छात्रवृत्ति पाएर ऊ बुढानिलकण्ठमा पढ्न गएकोसम्म सुनेकी थिएँ।


"बाबा!"

हामी दुबै झस्कियौं।

"म मेदी (मेहन्दी) लगाउने।"


सानी ५-६ वर्षकी बच्ची नजिकै उभिरहेकी थिईन्।

"हेर न फणिन्द्र, छोरीले सताउन थालीन्। हात रंगाउने रे!"

एकजना महिलाको यो आवाज मलाई परिचित लाग्यो।

"होस् न त, लगाउन देऊ," उसले बच्चीको हात समाउदैँ भन्यो।

"जाऊ छोरी मेहन्दी लगाऊ," उसले ५ रुपैयाँ वालेटबाट झिकेर दिँदै भन्यो।

छोरी दौडेर गईन, हातमा मेहन्दि लगाउन।


'फणिन्द्र'!!!?

मैले सोध्न चाहेको कुरो उसलाई थाहा भएछ कि उसले मुस्कुराउँदै भन्यो, "हजुर गाँउ छोडे पछि हजुरको बाबाले दिएको मेरो नाम हो यो।"


म घरदेखि टाढा भएपछि बाबा आमासँग मेरो कमैमात्र भेट हुन्थ्यो। घरदेखि टाढा बस्दा आमाको निकै याद आउँथ्यो। बाबालाई मैले एक अभिभावक को रुपमा भन्दा अर्को रुपमा बुझ्नै सकिन ति दिनहरुमा। म निकै एकहोरी र दुब्ली भएकी थिएँ। हामी बसाइ सरेर पहाड र तराइ दुई तिर बाडिएका थियौ। स्कूल ,कलेज बिदा हुदा म तराईको घरमा जान्थे। एककिसिमले पहाड घरका थुप्रै कुरा बिर्सेकी थिए।फटिंग्रे मनमा थिएन। दिमागमा थियो। ऊ संग छुट्टिदाको परिस्थिति मेरो आँखा वरिपरि घुमी रहन्थ्यो तर पनि मैले बितेका दिनमा कहिल्यै फटिंग्रेको बारेमा कसैसँग पनि सोधिनँ।

"ए हो र?" मनमनै बाबा प्रति कृत्तज्ञता ब्यक्त गरे । बाबाले मेरो भावनाको यसरी कदर गर्नु हुन्छ भन्ने कहिल्यै सोचिन। मेरो आँखा आँशुले भरिए बाबाको संझनामा!


"अँ साच्चि नानू, उनी मेरी पत्नी," उसले औंल्याउदै भन्यो।

मलाई खासै रमाइलो लागेन उस्की श्रीमतीको उपस्थिति। यसो हेर्नमात्रै लागेकी के थिएँ, उनले भनिन्, "नमस्ते! म श्रष्टा शर्मा।"


नाम सुनेको हो कि जस्तो लाग्यो। तर परिचय गर्ने रहर नहुदा नहुदै पनि म जवाफ फर्काउँदै थिएँ, "म..."


"....आश्मा, हैनत?! " मैले भन्नै नपाई श्रष्टाले मेरो नाउँ भनिदिइन्।

"सुर्खेतको सम्मेलनमा भेट भएको थियो नि हाम्रो। बिर्सनु भयो?" आहा! कति शिष्ट भाषा! कति आत्मिय आवाज! म चुपचाप श्रष्टातिर हेर्दै थिएँ।

मेरो नाम सुन्दा उस्को अनुहार अलिक आश्चर्यचकित थियो।

"ए हो त," मैले हात बढाउँदै भनेँ। एकै पटक हर्ष र विष्मात छायो मभित्र।

"अनि तिमीले कहाँ चिनेको त आश्मालाई, फणिन्द्र?"

श्रष्टाको उत्सुकताले वातावरण अलिक असजिलो भयो।

मेरो नामले आश्चर्य चकित थिए दुवै। श्रष्टा मलाई आश्मा नामले चिन्थिन त ऊस्ले रेवती!

ऊसले मेरो शिरदेखि पाउसम्म उही पहिलेकै तरिकाले नियाल्दै भन्यो, "उहाँ नानू।" उसको गंभिर दृष्टिले अव्यक्त प्रेम र अपार आत्मीयताको अनुभूति भयो मलाई

तर अचम्म! कति निष्ठुरी हुन्छ मान्छे! मेरो मनको हलचल बुझेको खै ऊस्ले?! बिनसित्ति बोलिदियो 'म नानू' ! अब म त्यो पहाड र कन्दरासँग लुकामारी खेल्ने चुलबुले 'नानू' रहिनँ। मभित्र पहाडसँग प्रीति गाँस्ने अनि कन्दरासँग हातेमालो गर्ने उत्कण्ठा विकसित भइसकेको छ। गोधुलीको शीतल वताससँग ठोक्किएर निस्कने सुसेली सुन्दा रोमाञ्चित हुँदै मुटु तरंगिन थालेको वर्षौं भएको छ। उसको हेराइलाई म उही रेवती या नानूको दृष्टीले बुझ्न चाहन्नँ।


समय र परिस्थितिले हमीलाई टाढा गराइएकोथियो। तर, उमेरको उकालीसँगै मभित्र उब्जिएका चाहनाहरूलाई अदृश्य रुपमा अझैसम्म पनि मैले उसैको नाममा समाहित गरेकी छु। ऊ आज मेरो सामु उभिएको छ, म भित्रको ‘म’ एक्कासी तरंगिएको छ। मेरा रहरहरू पारिलो घामको किरणले हिउँ पग्लिए झैँ पग्लँदै छन्, जसलाई म उसको हत्केलाभरि समर्पण गर्न चाहन्छु। लामो समयका ती दिन र रातका छट्पटी अनि सपनालाई साकार पार्न चाहन्छु। तर यो परिवेश र क्षण विपरीत छ।फेरि पनि मनलाई बाँधेर दिमाग चलाउन विवश छु। मैले उसका लागि गरेका प्रभातकालीन शुभ-कामना अनि प्रार्थनाहरू म देखाउन सक्तिनँ उसलाई।

अर्को एकपटक परिस्थितिले धोका दिएको छ मेरो मनलाई। मसँग एउटा मनै त छ, जो मेरो अधिनमा छ। म बोल्छु मेरो मनसँग, कुरा गर्छु मनसँग र आफ्नो अटल प्रेम-कहानी उही मनलाई सुनाउँछु। ऊसँगको भेटमा मेरो भावनासँगै मन पनि रोएको छ। तर म एउटी नारीले आफ्नो एकतर्फी चाहनाको खातिर अर्की नारीको सुहागमा कात्रो बाँध्न मभित्रको मानवताले दिँदैन। नितान्त व्यक्तिगत स्वार्थको लागि म कसरी यति क्षुद्र बनूँ? अहँ! म वास्तविक जीवनलाई काल्पनिक कथाको मोड दिन सक्दिनँ।


अझैसम्म श्रष्टाले मुस्कुराउँदै मेरो हात समातिरहेकी थिइन्। मेरो मनको भूकम्प उनले महसूस गर्न सकिनन् अथवा उनी बुझेर पनि अबुझ बनिन किनभने त्यहाँ मेरो स्थितिको कुनै महत्व थिएन।

"नानू," उसले मौनता तोड्दै भन्यो।

"म अर्को शुक्रबार नर्वे जाँदै छु। दुई वर्षको लागि।"

परिस्थिति बेजोडको थियो। उसको जीवनको सफलता देखेर मलाई मिठो महसूस भयो।

"बधाइ छ, यहाँलाई," मैले खुशी ब्यक्त गरेँ।

"उही नामले बोलाउनुस् मलाई," उसले श्रष्टालाई हेर्दै भन्यो।

अहिले चाहिँ मैले हाँसो रोक्न सकिनँ।

"ल ल! हुन्छ, श्रष्टाजी?" मैले वातावरण परिवर्तन गर्न चाहेँ। ऊनी मुस्कुराउदै मलाई समर्थन गरिन्।

‘श्रष्टा शर्मा’ मेरो साथी नै त होइन, तर अलिक पहिले दलित समुदायको एउटा कार्यक्रममा भेट भएको थियो। त्यो बेला उनी नेपालगञ्ज क्याम्पसमा वाणिज्यशास्त्रमा स्नातक पढ्दै थिइन्। कार्यक्रममा व्यक्त उनका बेजोड तार्किक शब्दहरूले मलाई जातीय विभेदको विरोध गर्न थप उर्जा प्रदान गरेको थियो। मान्छे बोलीमा जस्तै व्यवहारमा पनि बलियो हुनुपर्ने रहेछ। श्रष्टा साँच्चिकै श्रष्टा हुन्। मध्ययुग सम्झाउने एक्काइसौं शताब्दीको छुवाछुती हाम्रो समाजलाई चुनौति दिने समाजकी श्रष्टा। आज फेरि एकपटक उनको सिद्धान्त र व्यवहारले मलाई मान्छेको जातलाई होइन, व्यवहारलाई सम्मान गर्नुपर्छ भन्ने पाठ सिकाएको छ। मेरो मनले श्रष्टाको साहसलाई सहर्ष सलाम गरिरहेको थियो।

"बाबा हेर्नुस त," दुबै हात उसको अगाडि तेर्स्याउँदै छोरीले भनिन्।

"उहाँलाई नमस्ते गर त, छोरी," मतिर देखाउँदै उसले भन्यो।

"होस होस् पर्दैन नमस्ते गर्न, बुट्टा बिग्रन्छ," उनको चुलबुले बानी नै मेरो लागि पर्याप्त थियो। "बरु, भन त तिम्रो नाउँ के हो?"


उनले बाबा-आमालाई हेर्दै भनिन्, "रेवती विश्वकर्मा।"


"आहा! कस्तो राम्रो नाम," मैले झट्ट भनेँ। तर मेरो हृदय एक्कासी मर्माहत भइरहेको थियो। मन थाम्न खोजे पनि मेरा आँखा रसाएको मलाई थाहै भएन।

"कसले राखीदिएको यो नाम?" उनको टाउको मुसार्दै आफूलाई सम्हाल्न कोशिश गर्दै सोधेँ मैले।

उनले बाबाको काखमा गएर अलिक लजाउँदै भनिन्, "बाबाले!"

रेवतीको कपालमाथि रहेको मेरो हातमा मेरो आँशुको एक थोपा विहानीको शीतको थोपा पातमा टिल्पिलाए जस्तै नाच्न थाल्यो।


इति!!

Perfection-Imperfection!!

There is no perfection in human life but we try to be perfect. When I read this poem I had a new insight towards myself. Poetry is not a being it self but the writer generates it by decorating through beautiful words.

There were two birds out there,
One white and beautiful,
So unblemished,
and surreal;
Then there was the grey one,
It was also beautiful,
yet it seemed so real.
But, the grey one had a lame wing.

This poetry is not technically about encouragement, or like helping some one. It is about hardship and wanting to struggle. It symbolizes the two birds. I found special connotation between the birds and its colors. The first one is really beautiful beyond human comprehension. It does not really have emotions; it is stoic and uncompassionate. But the second bird has its own individuality. It means something that is completely human; that which shows flaws and struggle.

...held up the grey bird..
We stood there,
The grey bird and I,
Not knowing what to do
We waited,
and it was not even dark,
The sun hadn't even set;
Even the sun seemed
to wait for the grey oneTo fly.....

The second main thing in this poetry is the color. The color ‘white’ symbolizes no need to struggle. Everything works out; all the pieces are put together without having the need to think and work for it. The ‘gray’ color symbolizes the true human nature. This demonstrates the human nature and conflicts between successful and unsuccessful parts in life. The want and the need to be something in someone’s life and the imperfection and flaws that makes one human.
As it flew high up,
Off toward the setting sun,
Never looking back

There is no perfection in human life but we try to be perfect.

http://creationof-a-dream.blogspot.com/2010/05/engelsflugel.html

बरु पलाँसको फूल मनपर्छ!

ब्यस्त छ सडक बिहानै देखि
एउटा जान्छ फेरी अर्को आउछ
झिसमिसे यो बिहान
कुहिरोले डम्म डाकेको छ
तर प्रवाह रोकिदैन
समय गतिवान छ
ओहो! उज्यालो हुनै आटेछ
अबेर होला फेरि?!!

यसपटक
बाधा दिने छैन
मिरमिरेको कुहिरोले
तर अभिशेष दिने छ लाखौ शीत बिन्दुले
हो, मैले मेरै माटोमा
झाँगिएको फर्सीको वोट फाल्नु छ
ह्वात्तै बढेका छ जराहरु
गहिरिदै छन् जालो बनेर
उखेल्ने पर्छ हर प्रयास ले
किनभने,
चिसो जमिन झांगिएको
दुर्गन्धित फर्सीको फूल भन्दा
मलाई मेरै सुख्का डाँडामा फुल्ने
पलाँसको फूल मनपर्छ

हो पलाँसको फुल
जस्ले गर्छ स्वाभिमानी संघर्ष आधीं संग
झर्नै पर्छ झर्छ तर आत्म-सम्मानसंग

गजल

नाता उही पुरानो उनी संगको
लाग्छ पुनर्जन्म हो उनी संगको

झुमेको साँझ अनि खुशीको रात
मुस्काउदो क्षण त्यो उनी संगको

न फुस्रियो कतै न उडी गयो नै
हेर रंग रंगियो उनी संगको

सोधिन कहिले न माग्नै चाँहे
भयो प्रित बलियो उनी संगको

गीत

सारंगीको धुन भै बजिरहने यो मन भित्र
मिर्मिरेको चिर्बिर झै झन्कार दिने तनभित्र
गुन्जी रहने आवाज मिठो पहरामै हरायो कि
झ्याउकिरीको स्वर पनि चोरु चोरु लाग्छ किन?

पर्खाइ यो निमेषको पुरै युग बनाउ कि त
दोबाटोमा लुकेर आँखा भरी बिछ्याउ कि त
मनभित्रका खुलदुली पोको पारी पछ्यौरीमा
छटपटीका मीठापल रोजु रोजु लाग्छ किन?

तरंगमा झुम्दै बसे झनै झुमिरहु लाग्ने
भावनाको रंग कस्तो अझै रंगु जस्तो लाग्ने
रहर साँच्ने ओठ अनि तृषित् ति नयन भित्र
रमाउदै जुनीभरी लुकु लुकु लाग्छ किन ?

सपथ

आत्मियतालाई टुक्रा टुक्रा च्यातेर
स्वार्थको युद्द लड्नु अघि
हामीले सजाएको फूलबारी
सुगन्धित छ अझै
हामीले टेकेको माटो
...पैतलामा भेटिन्छ अझै
हामीले साटेको मित्रभाव
प्रतिबिम्बित छ आँखामा अझै
हामीले पूजेकी आमा
मन-मन्दिरमा सजिएकी छीनअझै
त्यसैले आऊ साथी
आजै मित्रताको सपथ खाऊ
एकपटक फेरि
क्रुरता र स्वार्थले
भरिपूर्ण यो दुनियामा
शुद्द मित्रताको उदाहरण बनौ
ताकी कोही,
मित्रको मुखुण्डो लाएर
यहाँ ढाडमा तिर रोप्न नसकोस
कोही शुभ-चिन्तकको बाहानामा
यहाँ मुटु छेड्न नतम्सियोस्!!!

उनीहरु एकाकार हुदै छन्

तिमी मान या नमान
हरेक साझको गोधुलीमा
तिम्रो गर्जोको लागि
दानी हुन सहर्ष
झुपडी बाट निस्कने उनीहरु
तिम्रो आडम्बर
र स्वार्थी मानसिकता देखेर
अब अन्कनाउदै छन्
महलहरु भित्र
पहरेदार हुन.

बरु, बस्नु नै किन नपरोस
स्वभिमानकासाथ
खुल्ला आकाश तल,
एक सर्को सासको लागि
एक घुट्को प्यासको लागि
र,
एक धर्को आशको लागि
भर्खर उभिन थालेका खुट्टाहरु पनि
बरु कठ्याँग्रिदै
निर्विवाद ,
रात बिताउन तमतयार छन्.

तिमी सम्झ या नसंझ
उनीहरु सम्झनेछन
उहिँ बर्षौको
थोपा थोपा पसिना
जो उनीहरुको
हत्केलामा होइन
तिम्रो पैताला मा विसर्जित हुन्थे.

तिनै हरेक बुंद
पसिनाले अभिशेष हुदै
उनीहरु अब,
पसिनाको मूल्य
फिर्ता लिनेछन.

तिमी मान या नमान,
तर, हेर त एक पटक
उनीहरु एकाकार हुदै छन्
फेरि
उहिँ पुरानो
स्वाभिमानको झुपडी बनाउदै छन् .

गजल

रूखो शब्द मर्यादामा, हाल्न नखोज
कस्को चाह कति भनि चाल्न नखोज

संझे चोखो प्रेम तर रे’छ वासना
आलिंगनले भो मन गाल्न नखोज।

ठक्करमा थाम्यौ पृय लाग्यो आधार
पाप-पुण्य भित्र अब ढाल्न नखोज।

पिएँ बिषको ज्वाला अ-मृत ठानेर
भुंग्रो भाको मुटु फेरि बाल्न नखोज

भविष्य छ सिंगै हेर क्षितिज सम्म
पुरानो द्विविधा अझै पाल्न नखोज

शालीन विद्रोहको समर्थन गर्दैछु !

परम्परागत घेरा भन्दा
बाहिर उभिएर
म भित्र को ‘म’ लाई
प्रत्याभूति गर्दै
एक्काइसौ शताब्दीको
यो स्वार्थी
मानसिकतालाई
हुङ्कार दिन चाहन्छु!

तोते बोलीको शुरुवातसंगै
प्रस्फुटित हुन प्रयासरत
वैयक्तिक स्वतन्त्रताहरु
संस्कारिक रंगले
धमिल्याएपछि
प्रतिबन्धित अवसरहरुसंग
प्रत्येक मोडमा
भेटिने शुरुवात र अन्त्यसंगै
जुध्न आउने दृष्य
केवल प्रश्न तेर्स्याउछन,
तर, अब
हरेक प्रश्नको जवाफ दिनु
या नदिनुको अधिकार
म आफै भित्र समाविष्ट गर्न चाहन्छु!

कुनै औचित्य छैन यहाँ
मेरो शालीन त्यागको
म चाहन्न
आफू हारेर अरुलाई जिताउन,
स्वाभिमानका साथ
विजयमा रंगिएको
संभ्रान्त साँझ
हेर्न लालायित रहर
गुम्स्याउन उचित ठान्दिनँ अब
त्यसैले, म भित्र को ‘म’ लाई
उद्बोधन गर्दै
शालीन विद्रोहको समर्थन गर्दैछु!

गजल

तिरस्कृत औलाहरु उनै फर्केर हेर्यौ
दोबाटोमा साथ अर्को, तर फर्केर हेर्यौ

निर्दोष दृष्ट प्रित चन्चल रहर उस्तै
समिप ल्याएर आफै, तिमी तर्केर हेर्यौ

निसर्त समर्पन अयोग्य थियो कि साच्चै
तृषित यी नजरमा, आशु छर्केर हेर्यौ

मेट्न नसकि पद्छापहरु हिडेका संगै
रंगाउदै थिए झन ,धुलो सर्केर हेर्यौ

नदेखेको कुरा नि सत्य तथ्य भए सबै
विडम्बना! मेरो आत्म,-कथा झर्केर हेर्यौ

खोज्दैछ.....

एक जीवन्त आत्मा
दुबै तिर बन्द बाटो
अन्धो निर्देशन ,
रित्तो पेट,
अनि,
नांगो खुट्टामा
जिगीषा,
अध्यारो रातमा
टल्काउदै आँखा
तलाशीरहेछ
एक सुन्दर सपना!!

मीटर नापीरहेछन अचेल!

ब्यस्त यो शहरसंग
उस्तै ब्यस्त बाटोसंग
हरेक मोडमा झुध्ने आयामहरुसंग
सधै एक्लो
सधै पृथक
अचम्मको लाग्ने
प्रश्नका हुलहरु
आँखा वरिपरि घुम्ने निरुत्तरित
संकोचपूर्ण सपनाहरु


न खुशी भर्न सक्छन दिनहरुमा
न हाँसो छर्न सक्छन रातहरुमा
फेरि पनि
एकसर्को सासको लागि
एक धर्को आशको लागि
उकाली र ओरालीमा तीखा ढुंगा संग
निर्धक्क मितेरी गाँस्ने पाइला
विदेशको चिल्लो सडकमा
अलपत्र
मीटर नापिरहेछन अचेल!

तिमीलाई नै सुम्पिदैछु!

भन्छन जीवन यात्रा हो रे
जो,निरन्तर चलिरहन्छ
दिनरातको चक्र संगै,
निरन्तर घुमिरहन्छ
कहिले उतार कहिले चढावसंगै
मक्केका पदचापहरु केलाउदै
अतितको पूर्ण पाना पुन: नियाल्दै
विगतका सबै खुशीहरु
तिमीलाई नै सुम्पिदैछु!

चोट चोट नै के भयो र?!
दुखाइ मात्र पाए पछि
हाँस्न खोज्ने अधर अनि
परेली नै रुजाए पछि
बलेन्द्री सरी सारा आँशु
घुट्काउदै तिम्रो लागी
गुज्रेका ति मीठा उमंगहरु
तिमीलाई नै सुम्पिदैछु!

एकादेश कथा जस्तै
कहानी यो जिन्दगीको
लिखित सबै भाषाहरु
सागर भित्र डुब्दै जादा
भावनाका रंगहरु
भुमरीमा भौतारिदै जादा
रित्तो पाना साथ राखी
मीठो स्मृतीले भरिएको
अनमोल निशानी
रंगिन पानाहरु
तिमीलाई नै सुम्पिदैछु!

शून्य!!

{यो कबिता बबी सिसको वाल बाट खुसुक्क कपि गरेर यता राखेकी छु --खै सिसले के ठान्नु होला तर बबीका यि शब्दमाला मेरो कलम ले लेखे जस्तो लाग्यो --साच्चै म बोले जस्तै---यो सुन्दर भावनाको लागी धन्यवाद बबी सिसलाई :) }

मेरो क्षितिजमा सूर्य छैन,

न गुलाफी उषा मुस्काँउछे त्यहाँ,

न सिन्दुरी सन्ध्या लजाउछे,

आकाश रित्तो रित्तो छ,

ताराहरु कता हराएछन?

चन्द्रमा बेपत्ता भएकी छे।

म जति निहार्छु त्यो कालो खाडललाइ,

त्यो गहिरो गहिरो हुँदै जान्छ,

शायद आकाशमा ठुलो भ्वाङ छ।

सपनाका अणुहरु खस्दै छन् असरल्ल,

रहरहरु चिस्सिएर जम्दै छन् पल पल,

अनि यो एकोहोरो बाटो कहाँ जाँदैछ?

खै ,

यात्राको अस्तित्व के मा छ??

शब्दको जालोहरु किन परिभाषा बनाउछन्?

अक्षरहरु शून्य छन्,

शब्दहरु शुन्य छन्,

आकाश शून्य छ,

क्षितिज पनि शून्य।

--बबी नेपाली

शुभकामना तिमीलाई !!